Féile Pan Cheilteach 2023

Tá sí ar ais!

16 amhrán atá ar an ngearrliosta, i mbliana, agus guím gach rath ar na hiomaitheoirí uilig. Beidh an comórtas ar siúl sa Visual i gCeatharlach ar an 28 Eanáir. Tá na sonraí ón bpreaseisiúint, faoin gcomórtas agus faoi na rannpháirtithe agus na hamhráin, le léamh, thíos. 

Tá áthas orm a rá go bhfuil amhrán nuachumtha liom fhéin ar an ngearrliosta don Chomórtas Náisiúnta Amhrán Nuachumtha i mbliana; amhrán a chum mé faoin ngalar Alzheimer atá ann, agus táim buíoch de m'amhránaí, Domhnall Ó Braonáin, agus de Bhróna Ní Cheallacháin agus d'Éadaoin Nic Dhonnacha, as a bheith sásta an t-amhrán a chur i láthair ar mo shon. 

Táim buíoch de na hurraitheoirí as an deis seo a thabhairt dúinne, lucht scríofa na n-amhrán Gaeilge, ár gcuid amhrán nuachumtha a chur i láthair lucht éisteachta, agus táim fíorbhuíoch don fhoireann uilig i nGlór Cheatharlach as an méid oibre a dhéanann siad ar ár son, agus ar son na teanga. 

                             **********************                                    

Reachtáilfear Comórtas Náisiúnta Amhrán Nua-Chumtha Pan Cheilteach 2023 in Amharclann GB Shaw, Ceatharlach oíche Dé Sathairn, 28ú Eanair ag 8.00i.n. As breis is 30 iarratas san iomlán don chomórtas i mbliana, tá 16 amhrán den scoth roghnaithe don ghearrliosta le bheith páirteach sa chraobh.  

I measc na n-amhrán ar an ngearrliosta tá cinn as Co. na Gaillimhe, Dún na nGall, An Iarmhí, Baile Átha Cliath, Corcaigh, Muigheo, Cill Chainnigh agus Ceatharlach.

Cuirfear na hamhráin i láthair beo ar an 28ú Eanair i gCeatharlach os comhair lucht féachana. ‘Siad na moltóirí ar an oíche ná an t-amhránaí aitheanta Aoife Scott, Emer O’Flaherty a bhuaigh an comórtas náisiúnta agus idirnáisiúnta sa bhliain 2017 len a hamhrán “Taibhse” agus an ceoltóir agus amhránaí Fiach Ó Muircheartaigh. Mar is gnáthach beidh an ceoltóir agus léiritheoir Ollie Hennessy ina stiúrthóir ceoil ar an gcomórtas.  

Measfar na hamhráin ar fheabhas na bhfocal, an ceol agus an cur i láthair. Osclófar na doirse ag 7.30i.n. agus cuirfear tús le himeachtaí na hoíche ag 8i.n. Beidh fáilte roimh chách. Cead isteach €12 agus beidh ticéid ar fáil ag an doras.

IMRO agus Comhairle Chontae Ceatharlach atá ag déanamh urraíochta ar an gcomórtas náisiúnta i gcomhar le Gael Linn, Foras na Gaeilge, Pan Cheilteach agus Glór Cheatharlach. Bronnfar trí dhuais ar an oíche le €100 don tríú háit; €200 don dara háit; agus €1,000 móide an trófaí náisiúnta don chéad áit. 

Rachaidh an t-amhrán buacach ar aghaidh chun ionadaíocht a dhéanamh ar son na hÉireann ag an gComórtas Idirnáisiúnta i rith na Féile Idirnáisiúnta Pan Cheilteach a bheidh ar siúl i gCeatharlach um Cháisc. Beidh an t-amhrán in iomaíocht ansin leis na hamhráin náisiúnta nua-chuntha eile roghnaithe ag Alba, an Bhreatain Bheag, Oileán Mhanainn, an Choirn agus an Bhriotáin agus iad go léir ag súil le trófaí Pan Cheilteach 2023 agus príomhdhuais na féile €1,500 a thabhairt leo.  

Glór Cheatharlach atá ag eagrú an chomórtais náisiúnta. 

Is féidir tuilleadh eolais a fháil ó Bríde ar 087 2857048, Emma ar 085 1340047 nó seol rphost chuig pancelticcarlow@gmail.com 

*******************************

Na hIomaitheoirí

1. Amhrán / Song: “Taibhse” Cumadóir / Composer: Ann-Marie O’Connor (An Spidéal, Co. na Gaillimhe) Cur i láthair / Performed by: Ann-Marie O’Connor

2. Amhrán / Song: “Sean Phianta” Cumadóir / Composer: Ruairí Mac Con Iomaire (Ros a Mhíl, Co. na Gaillimhe) Cur i láthair / Performed by: Ruairí Mac Con Iomaire

3. Amhrán / Song: “Ceol na Mara” Cumadóir / Composer: Brí Carr. (Leitir Ceanainn, Co. Dhún na nGall) Cur i láthair / Performed by: An Chrannóg, Gaoth Dobhair

4. Amhrán / Song: “Fill ar an Iarthar” Cumadóir / Composer: Caitríona Lane. (Letterfrack, Co. na Gaillimhe) Cur i láthair / Performed by: Caitríona Lane

5. Amhrán / Song: “I gCónaí Ann” Cumadóir / Composer: Emma Ní Mhairtín. (Leitir Ceanainn, Co. Dhún nan Gall) Cur i láthair / Performed by: Emma Ní Mhairtín & Cairde

6. Amhrán / Song: “Ach Níl Fhios Agam”. (Cluain Dolcáin, Baile Átha Cliath) Cumadóir / Composer: Aidan Cranny, Damien Mac Gabhann, Aileen Treanor Cur i láthair / Performed by: Aidan Cranny, Damien Mac Gabhann, Aileen Treanor

7. Amhrán / Song: “Lorganna ar an nGealach” Cumadóir / Composer: Sarah Keane. (Muigheo) Cur i láthair / Performed by: Rowlette

8. Amhrán / Song: “Ag Imeacht” Cumadóir / Composer: Áine Durkin. (Bun Cranncha, Co. Dhún na nGall) Cur i láthair / Performed by: Domhnall Ó Braonáin le Bróna Ní Cheallacháin & Éadaoin Nic Dhonncha. 9. Amhrán / Song: “An Bád Scairdhéanta” Cumadóir / Composer: Mairéad Ní Chríodáin. (Corcaigh) Cur i láthair / Performed by: Mairéad Ní Chríodáin

10. Amhrán / Song: "Tonnta na mBréag” Cumadóir / Composer: Éanna Ó Casaide. (Burnchurch, Co. Chill Chainnigh) Cur i láthair / Performed by: Grúpa Burnchurch

11. Amhrán / Song: “Rince Brian” Cumadóir / Composer: Sharon Ní Chuilibín. (Béal an Átha, Co. Mhuigheo) Cur i láthair / Performed by: Sharon Ní Chuilibín

12. Amhrán / Song: “Cion Cairde” Cumadóir / Composer: Melíosa Breathnach & Clár Ní Dhuinn (Ceatharlach) Cur i láthair / Performed by: EnCóre

13. Amhrán / Song: “I Mo Lámha” Cumadóir/Composer: Naosan Moore & Max Steffens. (Muileann gCearr, Iarmhí) Cur i láthair/ Performed by: Naosan Moore & Max Steffens

14. Amhrán / Song: “Leon” Cumadóir / Composer: Sonny Casey (Béal an Daingin, Co. na Gaillimhe) Cur i láthair / Performed by: Sonny Casey

15. Amhrán / Song: “Is Mise do Chúis” Cumadóir/Composer: Brí Carr Caela Carr. (Leitir Ceanainn, Co. Dhun na nGall))

Cur i láthair / Performed by: Cairde le Chéile

16. Amhrán / Song: “Ó Neamh go Talamh” Cumadóir / Composer: Éabha Breathnach (An Cheathrú Rua, Co na Gaillimhe Cur i láthair / Performed by: Éabha Breathnach

Cuirtíní Éadroma

I mBarda na gCnámh Briste san ospidéal a bhí siad. Ceathrar acu, cnámha briste ina gcosa ag triúr acu, cnámh bhriste ina lámh ag duine amháin. Bhí siad uilig théis dhul faoin scian, an lá sin. Bhí siad uilig i bpian. Bhí an t-altra an-chineálta leo. 

Is gearr go mbeidh an lia thart le labhairt libh, a dúirt sí.

Bhí go leor ceisteanna acu uilig don lia. Bhí a fhios ag an altra é sin. Cén uair a laghdódh an phian? An gcneasóidh an chnámh? Cén uair a bheas mé in ann dul abhaile? An mbeidh mé ceart go leor, amach anseo? Bhí na ceisteanna céanna cloiste go mion minic aici siúd. 

Go deimhin, bheadh na ceisteanna céanna le cloisteáil ag chuile dhuine sa mbarda nuair a thiocfadh an lia, mar nach raibh tada idir na leapacha ach cuirtíní éadroma nár choinnigh ach méid áirithe faoi cheilt. Dá mba mhian leis na hothair, is dócha go bhféadfadh na cuirtíní sin a bheith tarraingthe siar ar fad, ach ní chuile dhuine a bheadh in ann é sin a dhéanamh. Theastódh tacaíocht de shaghas éigin.

Bhí sé deireanach san oíche nuair a thosaigh an lia ar a chamchuairt. Cé go raibh an príomhsholas múchta faoin am sin, bhí na hothair fós ina ndúiseacht; solas beag ag lasadh taobh na leapa acu a d’fhéadfaí a fheiceáil trí na cuirtíní. D’fhreagair an lia ceisteanna lucht na gcos briste, ceist i ndiaidh ceiste, duine ar dhuine. Bhí sé ar tí imeacht, nuair a luaigh an t-altra bean an rosta bhriste leis.

She can walk..,  arsa an lia, agus amach an doras leis.

Chloisfeá biorán ag titim. Ní raibh focal ó aon duine acu; ní ón altra, ní ó othair na gcos briste. Ní dúirt bean an rosta bhriste tada, ach an oiread. Bhí a fhios aici gur chuala lucht an bharda an méid a dúirt an lia, mar chuala sise an méid a dúirt seisean leosan. Ní stopann cuirtíní éadroma focla.

Céard ba chúis leis an méid a tharla? B’fhéidir go raibh an lia bocht tuirseach traochta théis a lá oibre? B’fhéidir nach raibh scil aige ach amháin i gcneasú chnámh na gcos? B'fhéidir gurb éard a bhí i gceist aige ná go bhféadfadh an bhean an t-ospidéal a fhágáil ar an bpointe boise dá mba mhian léi? Faraor, leis na cuirtíní sa mbealach air, ní fhaca sé, b’fhéidir, go raibh sí ceangailte le diltálaire a bhí líonta le pianmharfóirí agus nach bhféadfadh sí bogadh, anonn ná anall. 

Cibé scéal é, rinneadh neamhaird di. Níor chuir sí aon cheist. Ní bhfuair sí an deis. B’fhéidir nárbh fhiú deich dtriuf a ceisteanna? B’fhéidir nárbh fhiú mórán í fhéin? Ní raibh a fhios aici. Ní dúirt sí tada. Níor laghdaigh a himní. Ní bhfuair sí aon sólás.

Má tá fonn orainn rúin nua a bheith againn don bhliain nua seo, b’fhéidir go mbeadh sé níos deise, níos tuisceanaí, gan neamhaird a dhéanamh don duine ciúin, ach ceist a chur air nó uirthi,

an bhfuil tú ceart go leor?

Is iomaí briseadh nach féidir a fheiceáil. B’fhéidir go mbeadh cuid den leigheas i bhfocla cineálta.  

Nósanna Na Nollag

Nuair a chloisim daoine ag rá ‘is fuath liom an Nollaig’ ní thugaim aird dá laghad orthu; ní mar gheall gur bhain siad úsáid as an bhfocal sin ‘fuath’ (focal nár thaitin le m’athair), ach mar gheall gurbh aoibhinn le m’athair an t-am seo den bhliain, agus d’fhág sé an grá sin mar oidhreacht agamsa.    

Ón lá a thagadh m’athair abhaile leis an gcrann Nollag, bhíodh sceitimíní orainne, a sheachtar clainne. Le seachtain roimhe, bhíodh m’athair ag déanamh scéal mór den chrann – meas tú cén áit a gcuirfidh muid é i mbliana?... meas tú an bhfaighidh muid crann mór nó crann beag?... meas tú an mbacfaidh muid le crann ar chor ar bith?

Ar ndóigh, chaitheadh sé an cheist dheireanach sin isteach le bheith ag spochadh asainn, le muid a ghríosú chun cainte faoin Nollaig. D’éirigh leis! Chaithfeadh muid lá i ndiaidh lae ag dul anonn is anall eadrainn fhéin, ag tomhas méid an chrainn, ag labhairt faoi cá gcuireadh muid é ach, go háirithe, ag labhairt le m’athair faoi na bronntanais a raibh súil againn a fheiceáil faoin gcrann. Nach é m’athair a bhí cliste!?

Tá an Nollaig anseo. Tá an crann, an mainséar, na soilse, an cuileann agus na coinnle sna háiteanna céanna, arís i mbliana; agus bhí siad uilig curtha suas agam ar an gcéad lá de Mhí na Nollag. Tá daoine ann nach dtosaíonn ar a leithéidí go dtí an tseachtain roimh Lá Nollag, agus tuigim é sin ach, i mo chloigeannse, tá fáth go dtugtar Mí na Nollag uirthi; tosaíonn an Nollaig ag tús na míosa sin, agus críochnaíonn sí ag deireadh na míosa.

Tá nósanna Nollag agam i mo theach fhéin nach mbíodh againn sa mbaile, fadó. Mar shampla, nuair a bhíonn na maisiúcháin uilig crochta ar an gcrann againn, is í an duine is sine den chlann a chuireann an t-aingeal ar bharr an chrainn. Faraor, níor tharla sé sin i mbliana, mar bhí mo chailín álainn thar lear, lena clann fhéin. Ach, maidin lá Nollag, fuair mé téacs uaithi le pictiúr dá mac, mo gharmhac, ag cur réalta ar bharr an chrainn s’acu fhéin.

Le blianta fada anuas, ar an lá deireanach de Mhí na Nollag agus an teach á réiteach agam don bhliain nua, bailím na cártaí a fuair mé don Nollaig, agus cuirim i mbosca san áiléir iad. An bhliain dár gcionn, ar an gcéad lá de Mhí na Nollag, tógaim an bosca sin anuas ón áiléir, súim síos ag an mbord sa gcistineach, agus léim na cártaí sin, arís.

Nuair a thagaim ar chárta a tháinig ó dhuine éigin a fuair bás idir an dá Nollaig, cuirim an cárta sin ar leataobh, agus coinním é. Le himeacht na mblianta, tá líon na gcártaí ag méadú, faraor, ach chuile Nollaig, cuirim na cártaí sin ar bharr an mhatail sa seomra suite. Ó am go chéile, i rith Mhí na Nollag, léim na cártaí ar an matal. Breathnaím ar an mbeannacht a scríobhadh, agus leagaim póg le mo mhéar ar an ainm sínithe. Ar an gcaoi sin, airím liom iad. Bíonn siad i mo chuideachta, agus i mo chuimhne.

Ag an am seo den bhliain, ná bac le fuath. Tarraing do chuid cuimhní áille timpeall ort fhéin. Cas na carúil Nollag a d’fhoghlaim tú i d’óige. Ardaigh do ghlór agus coinnigh do mhisneach. ‘Sí an Nollaig í! Bí ag ceiliúradh!

****************

Foilsíodh leagan den scéal seo sa Donegal News ag tús na míosa seo san fhorlíonadh Gaeilge, Súil Thart, forlíonadh ar a bhfuil Seán Mór Ó Daimhín ina eagarthóir. 

Craoladh leagan den scéal ar Raidió na Life ag 10:00 r.n. Lá Nollag, agus beidh sé cloisteáil ar Soundcloud Raidió na Life, chomh maith. Fearghal Saxe a chuir an clár in eagar. 

Féile na Nollag

Maidin amárach, Déardaoin, ar an gclár Iris Aniar ar Raidió na Gaeltachta, seolfar leagan nua den amhrán, Féile na Nollag, amhrán a chum mise do chomórtas a reáchtáladh i 2013, amhrán a bhuaigh an comórtas, agus amhrán a chas Clann Uí Mhaoileáin ag Ceolchoirm Ros na Rún an Nollaig sin. 

Bhí mé ag labhairt le Gráinne Ní Fhatharta faoin amhrán, Féile na Nollag, an mhí seo caite. Chinneamar go mbeadh sé go deas leagan eile den amhrán a thaifeadadh, le hairgead a bhailiú do charthanais áitiúla. Nuair a labhair muid le Máire Bríd Ní Chualáin, láithreoir an chláir Iris Aniar, faoin togra, bhí sí breá sásta cúnamh a thabhairt dúinn. 

Ar an gclár, amárach, clár speisialta a bhíonn acu ar an 8 Nollaig chuile bhliain ar Iris Aniar, beidh páistí ó scoil náisiúnta éigin ón gceantar sa stiúideo, lasfar na soilse ar an gcrann Nollag, agus seans go dtiocfaidh Santaí isteach le focal nó dhó a rá!

Beidh Máire Bríd ag labhairt liom fhéin agus le Gráinne, freisin. Mar a rinne Gráinne, anuraidh, leis an amhrán Santaí S'Againne, beidh páistí ag tacú léi sa churfá ar an amhrán, ach is iad na daltaí ón rang sean-nóis a mhúineann sí, Rang Sean-nóis Ealaín na Gaeltachta Chois Fharraige, a bheas ag gabháil fhoinn léi, an geábh seo. Is é Ray Diamond a roghnaigh na huirlisí ceoil, agus a rinne an taifeadadh a bheas le cloisteáil amárach. 

Mo bhuíochas le Ray agus le Gráinne as an eagar atá curtha acu ar an leagan nua seo. Agus, mo bhuíochas ó chroí le Máire Bríd agus le Raidió na Gaeltachta as an deis seo an t-amhrán a sheoladh, in am don Nollaig, ar mhaithe le hairgead a bhailiú do charthanais éagsúla. Iarrtar oraibh, a chairde, más mian libh, cúpla pingin a thabhairt do charthanas éigin má éiríonn libh an t-amhrán a chloisteáil am ar bith. 

Aon phingin a shaothraíonn Féile na Nollag an mhí seo, agus a shaothraigh Santaí S'Againne, anuraidh, beidh sé ag dul chuig an gcarthanas DVR i nGaillimh. Is ar scáth a chéile a mhairfimid. 

Tá Sí Anseo!

Féile Pan Cheilteach 2023

Preas Eisiúint

Comórtas Amhrán Nua-Chumtha Pan Cheilteach 2023 seolta

Tar éis bhriseadh trí bliana de bharr na paindéime, tá sé fógartha ag Glór Cheatharlach go reachtáilfear an Comórtas Amhrán Nua-Chumtha Pan Cheilteach arís an bhliain seo chugainn agus cuirfear fáilte roimh iarratais. 

Is comórtas é seo chun amhrán a aimsiú le bheith san iomaíocht ar son na hÉireann ag Féile Idirnáisiúnta Pan Cheilteach ‘23. Ní foláir na hiarratais a bheith as Gaeilge agus is gá na focail maraon leis an gceol a bheith nua chumtha. 

An t-amhrán ‘Mar a Bhíonn’ scríofa ag Áine Durkin agus curtha i láthair ag an amhránaí Gráinne Ní Fhátharta a bhuaigh an comórtas náisiúnta nuair a reachtáileadh é cheana sa bhliain 2020.

Cuirtear fáilte roimh gach stíl amhráin don chomórtas áirithe seo idir amhráin traidisiúnta, pop amhráin, amhráin tíre, rac, snagcheol agus eile. Ní foláir iarratais ar cd nó mp3 a bheith istigh faoi 5i.n. Dé Máirt, 20ú lá de Mhí na Nollag 2022. Déanfar gearrliosta de na hiarratais agus beidh na hamhráin a roghnófar le canadh beo ag an gComórtas Náisiúnta a bheidh ar siúl Dé Sathairn, 28ú Eanair 2023 in Amharclann GB Shaw, Ceatharlach.

‘Sé an ceoltóir Ollie Hennessy a bheidh ina stiúrthóir ceoil ar an gcomórtas agus beidh moltóirí aitheanta i láthair chun na hamhráin a mheas ar fheabhas na bhfocal, an cheoil agus an cur i láthair.

Déanfaidh IMRO i gcomhar le Gael Linn urraíocht ar an gcomórtas agus bronnfar duais €1,000 agus an trófaí náisiúnta ar an mbuaiteoir chomh maith leis an deis canadh ar son na hÉireann ag an gcomórtas idirnáisiúnta a bheidh ar siúl le linn na Féile Idirnáisiúnta Pan Cheilteach 2023 a bheidh ar siúl ón 11ú – 16ú Aibreán i gCeatharlach an Cháisc seo chugainn. Is ansin a bheidh an t-amhrán a roghnófar in iomaíocht leis na hamhráin nua-chumtha ag na tíortha ceilteacha eile ina measc Alba, an Bhreatain Bheag, Oileán Mhanann, an Chorn agus an Bhriotáin.

Tá sonraí uile an chomórtais agus foirmeacha iarratais ar fáil ar an suíomh gréasáin www.panceltic.ie. Is féidir tuilleadh eolais a fháil ó Ghlór Cheatharlach ar 087 2857048, 085 1340047 nó scríobh chuig  pancelticcarlow@gmail.com. Is feidir iarratais a sheoladh go leictreonach nó is féidir dlúthdhioscaí a chur sa phost chuig Comórtas Amhrán Pan Cheilteach, Glór Cheatharlach, Áras na nÓg, Éire Óg, Bóthar Uí Bhriain, Ceatharlach R93 Y020.

Róluath

Ní raibh fhios nuair a tháinig tú chugainn

nárbh fhada do sheal linn, a chroí,

go raibh breithiúnas tugtha ag aingle

gur ar iasacht a bhí tú ó Dhia.

 

Bhí ábhar do shaoil ar phár Pharthais,

do chinniúint breactha roimh ré,

breith agus bás is gan eatarthu

ach tréimhse do bheatha in am Dé.

 

Ó, d’imigh tú uainne gan coinne,

tháinig deireadh do thuras ‘s do dhán,

aistear álainn go tubaisteach gearrtha,

tú sciobtha ó chairde ‘s ó chlann.

Scríobh tú do scéal inár gcroí,

é deartha go domhain ‘s go deo,

sé giorracht d’aiste a fhágann

muid uile ag sileadh na ndeor.