An Dr. Tony Holohan

Príomhbhóthar

(don Dr. Tony Holohan)

Cosán

Cor

Crosbhóthar

Idir dhá thine

Idir dhá cheann na meá

Idir eatarthu

Rogha amháin

Siúil leat

A chara dhílis

Ar an bpríomhbhóthar

Ár gcuideachta 

Ar do chúl

Ár mbeannachtaí

Ár mbuíochas

Ár mbá

Le d'ais.

Lá na nAithreacha

Mar a scríobh mé, blianta fada ó shin, nuair a bhíomar inár gcónaí béal dorais, agus lán an tí de pháistí fásta fós ina gcónaí linn, bhí sé de nós againn ár mbróga a fhágáil ag bun an staighre, díreach taobh istigh den doras tosaigh, an chuid is mó den am, ach, go háirithe, dá mbeadh duine ag teacht isteach i lár na hoíche, agus gan iad ag iarraidh a dtuismitheoirí a dhúiseacht, an dtuigeann tú. 

Nuair a bhog mé féin agus An Garraíodóir isteach sa teach nua, Ceann Scríbe, níor bhog na páistí fásta isteach linn. D'fhan siad sa seanteach. Sa teach nua seo, níl an staighre in aice leis an doras tosaigh, ach is ag bun an staighre a fhágtar na bróga, mar sin féin. Ná fiafraigh díom cén fáth, mar níl a fhios agam, ach is ann a fhágtar iad. 

Ar maidin, seo an radharc a bhí romham. 

Nuair a d'éirigh fear an tí, d'fhiafraigh mé de cá raibh an dá bhróig eile, páirtithe na beirte, thuas. 

'I couldn't find them.' an freagra a fuair mé. 

Ar chaith sé iad? Chaith, go deimhin. Is cuma. Ar aon nós, is é inniu Lá na nAithreacha, agus cé nach bhfuil m'athair féin beo, faraor, beidh mé féin agus fear na mbróg corr á cheiliúradh, le chéile. Sin é an rud is tábhachtaí. 

Cibé áit ina bhfuil sibh inniu, a aithreacha, tá súil agam go mbeidh lá iontach agaibh, agus cé go bhfuil seans ann nach mbeidh na barróga chomh coitianta i mbliana, mar gheall ar an gcoróinvíris, tá súil agam go bhfuil a fhios agaibh nach bhfuil aon fhrídín ar domhan in ann grá a mhúchadh, ná a scrios. 

Cén Rannóg Ina Bhfuil Tusa?

Rannóg 1 - 'Níl ann ach seafóid!'

a.    Níl aon víreas ann. Níl ann ach go bhfuil lucht an rachmais ag iarraidh tuilleadh airgid a shaothrú dóibh féin.

b.    Níl anseo ach polaiteoirí agus a gcomhghuaillithe ag iarraidh muid a chur faoi chois.

c.    Ní hé an víreas a mharaigh na daoine sin, nuair a tholg siad é, ach an bhunchúis tinnis a bhí orthu.   

d.    Má tá bunchúis tinnis orthu, fanadh siadsan sa bhaile! Cén fáth a bhfuil muidne ag íoc as, leis an diabhal dianghlasáil seo! Ar ndóigh, ní muidne atá tinn ná sean, an muid!? 

e.    Is fiú éisteacht lena leithéidí Donald agus Boris. 

f.    Is cuma liom. Déanfaidh mise mo rogha rud. 

g.   Ní teoiric chomhcheilge atá ann, ach an fhírinne ghlan! Fianaise? Tá neart fianaise le léamh ar na meáin shóisialta, ach do dhá shúil a oscailt. 

Rannóg 2 - 'Ní dhéanfainn é sin, ach...'

a.   Céard? Bhí cóisir acu sa teach? Le daoine nach bhfuil muinteartha leo! Ar a laghad, nílimse ach ag dul isteach sna tithe sin ina bhfuil gaolta liom ina gcónaí. Níl gá le masc, ná le scaradh sóisialta sa chás sin! Ar ndóigh, níl siadsan, ná mise, ag meascadh le haon duine eile, agus tá muid sách sábháilte, dá bhrí sin. 

b.   Ní dheachaigh mé chuig salón an ghruagaire. Níl sé sin ceadaithe. Tháinig sise go dtí mo theachsa/Chuaigh mise go dtí a teach. Ar a laghad, bhí masc uirthi agus orm. 

c.   Ar ndóigh, níl gá le masc a chaitheamh sna siopaí! Nach bhfuil gach rud díghalraithe acu? Agus, nach bhfuil formhór na ndaoine ag cloí leis an scaradh sóisialta?

d.   Na páistí bochta! Cén chaoi a bhféadfainn gan barróg a thabhairt do mo gharpháiste? Ach, bhí mé cúramach, agus níor thug mé barróg ar bith dá dtuismitheoirí. Caithfear a bheith cúramach, an dtuigeann tú.

e.   Cén dochar atá ann? Ní raibh ann ach deoch nó dhó, agus rinneamar uilig an-iarracht cloí leis an scaradh sóisialta, rud nach bhfuil éasca agus duine súgach, bíodh a fhios agat!            

f.    Nach bhfuil siad ag rá, anois, nach ar na páistí atá an locht, mar sin cén fáth nach dtabharfá leat iad isteach sna siopaí? Níl gá le masc a chur orthu. Ní maith leo iad, ar aon nós. 

g.   Tá sé thar am acu fáil réidh le formhór na srianta! Ar ndóigh, níl mórán daoine ag fáil bháis anois, agus tá i bhfad níos lú cásanna nua ann, san am i láthair.  

h.   An dara ráig den víreas? Ní tharlóidh sé sin. Nach bhfuil muid ag déanamh thar barr mar atá muid? Tá an víreas faoi smacht againn, cheana féin, nach bhfuil? 

Rannóg 3 - 'Níl sé éasca, ach caithfear éisteacht leis na saineolaithe.'

a.   Airím uaim mo mhuintir, mo gharpháistí, mo chomharsan, ach tuigim go bhfuil gá leis na srianta uilig, go dtí go ndéanfar díothú iomlán ar an víreas seo. 

b.   B'fhearr liom masc a chaitheamh, ar fhaitíos go mbeadh an víreas tolgtha agamsa, nó ag duine eile, i ngan fhios dúinn. Is fearr a bheith cúramach. 

c.   Níl a fhios agam an bhfuil an ceart ag an rialtas cúram ár sláinte a fhágáil fúinn féin...féach céard a tharla nuair a moladh dúinn fanacht as na pubanna? Níor thug go leor daoine aird dá laghad ar na moltaí, ar thug? 

d.   B'fhearr liom dá mbeadh an rialtas dár gcosaint, go hiomlán, fiú má bhíonn gá le rialacha, agus le dlíthe, dochta gearrthréimhseacha. 

e.   Tiocfaidh muid tríd. Ach, idir an dá linn, caithfidh muid aire mhaith a thabhairt dá chéile, go dtí go mbeidh an víreas seo glanta, go hiomlán, amach as an tír.

Radhairc na Seachtaine

Tá roinnt físeán curtha le chéile agam ó thosaigh an Covid-19, agus tá siad roinnte agam libh, ó am go chéile (anseo agus anseo agus anseo, más mian libh iad a fheiceáil, arís), ó tharla go raibh cuid agaibh nach raibh in ann bhur dtithe a fhágáil, agus na radhairc laethúla a fheiceáil, mar a bhí mise á bhfeiceáil. 

Is ar scáth a chéile atá muid uilig ag maireachtáil, na laethanta seo, a chairde, agus, ó tharla go dteastaíonn tacaíocht ó na carthanachtaí éagsúla, ar fud an domhain, freisin, tháinig an t-amhrán, Tiocfaidh Muid Tríd, ar an bhfód, le déanaí. Tá scéal an amhráin le léamh anseo. 

Má chloistear an t-amhrán, iarrtar ar an éisteoir cúpla pingin/cent/euro, nó cibé, a sheoladh chuig carthanacht éigin, más féidir é, ar chor ar bith. Leid bheag daoibh, d'fhéadfadh, ahem, go mbeadh oraibh pingin nó dhó a bheith faoi réir agaibh, má bhreathnaíonn sibh ar an bhfíseán seo a leanas, 

Táim chomh buíoch den amhránaí, Caitlín Ní Chualáin, agus dá hiníon, Sorcha, a chuir físeán den amhrán le chéile ar Facebook agus ar Twitter (os cionn 5,400 amharc go dtí seo!). Ar chuala tú é? Tá na naisc thuas, a léitheoir, más mian leat súil a chaitheamh ar an bhfíseán sin. Agus, má tá pingin nó dhó le spáráil agat, ná déan dearmad ar na carthanachtaí! 

Tiocfaidh muid tríd, a chairde. 

Tiocfaidh Muid Tríd

Amárach, Dé Luain, 25 Bealtaine, beidh amhrán nuachumtha, Tiocfaidh Muid Tríd, le cloisteáil, den chéad uair, ar an gclár Iris Aniar, ar Raidió na Gaeltachta.

Is amhrán é a cumadh le hairgead a bhailiú do charthanachtaí éagsúla - áitiúil, náisiúnta agus idirnáisiúnta - atá ag streachailt na laethanta coróinvíreasacha seo. Tuigeann sibh féin an scéal, a léitheoirí. Tá srianta i bhfeidhm. Tá daoine ag fulaingt. Tá tacaíocht ag teastáil.

Caitlín Ní Chualáin a bheas ag gabháil fhoinn, agus beidh Seán Ó hÉanaigh á tionlacan, idir uirlisí ceoil agus chomhcheol. Mise a chum, idir fhocail agus fhonn, iadsan a rinne an cóiriú iontach. Mar gheall ar chineáltas agus ar fhlaithiúlacht na beirte sin, mar aon leis an tacaíocht a fuair siad óna gcomhghleacaithe i Raidió na Gaeltachta, tá cóip den amhrán réidh, agus beidh sé le cloisteáil, amárach.

Is fúibhse, an lucht éisteachta, a bheas sé, le bhur dtoil, cúnamh a thabhairt don amhrán, Tiocfaidh Muid Tríd, airgead a bhailiú don charthanacht is ansa libh féin, bíodh an charthanacht sin áitiúil, náisiúnta nó idirnáisiúnta.

Má chloiseann tú an t-amhrán, is cuma cén áit, iarrtar ort, láithreach bonn más féidir é ar chor ar bith, cúpla euro (nó níos mó!) a dheonú do chibé charthanacht is mian leat féin. Ansin, mura miste leat, déan iarracht theacht ar chóip den amhrán, áit éigin ar na meáin shóisialta, b'fhéidir, agus roinn an t-amhrán, agus an scéal, ar do chairde.

Dá mhéad líon na ndaoine a chloiseann an t-amhrán agus a dheonaíonn ansin, thall nó abhus, is amhlaidh is fearr é do na carthanachtaí éagsúla.

Má tá fón póca agat, tá liosta anseo de na carthanachtaí ar féidir leat téacs tacaíochta a sheoladh chucu (faigheann an carthanas €1.80 as gach €2 a dheonaítear, is cosúil), nó d'fhéadfá suíomh gréasáin na carthanachta a aimsiú, agus airgead a dheonú ar líne.

Mura bhfuil scil agat ina leithéidí teicniúla, b'fhéidir go bhféadfá crúsca (nó rud éigin mar sin) a fhágáil ar an mbord sa bhaile, nó ar leac na fuinneoige, agus chuile uair a chloiseann tú an t-amhrán, nó má thosaíonn tú á chasadh gan choinne (is fonn é a fhanfaidh leat, tá súil againn!), caith euro nó dhó isteach sa chrúsca, le go mbeidh deis agat, am éigin, ar bhealach éigin, an t-airgead sin a dheonú. 

In am an éigin, teastaíonn tacaíocht, agus táim fíorbhuíoch do Chaitlín, do Sheán, agus dá gcomhghleacaithe, as a gcuid tacaíochta. Níor caitheadh oiread is pingin rua ar an amhrán, go dtí seo, ach tá súil agam go mbeidh sibhse, an lucht éisteachta, ag caitheamh neart airgid i dtreo na carthanachtaí, arís is arís eile. 

Tá liricí an amhráin le léamh thíos, a léitheoirí. Beidh Caitlín agus mé féin ag labhairt faoin togra seo ar an gclár, Iris Aniar, amárach, agus beidh an t-amhrán le cloisteáil ar an gclár céanna. 

Is fúibhse a bheas sé, a chairde, an scéal a scaipeadh go forleathan. Le bhur gcúnamh, le bhur gcuid tacaíochta, agus ar scáth a chéile, tiocfaidh muid tríd.  

Tiocfaidh Muid Tríd

Ní raibh trácht ar olc ná baol,

Ach, is ait an mac é’n saol,

Aniar aduaidh, tháinig plá gan trua,

Ag scriosadh ’gus ag briseadh croí,

Tá pobal agus tír faoi scáil,

Gan saoirse mar is gnách le fáil,

Ní bheidh muid ag géilleadh

Mar ar scáth a chéile,

Tiocfaidh muide tríd.

Curfá

Tiocfaidh muid slán,

Cine ‘gus clann,

Teaghlach is tír,

Tiocfaidh muid tríd.

Níl do shaolsa mar a bhíodh,

Deirtear leat do lámha’ nigh,

Seas siar, cur fút, gan aon ní romhat

Ach laethanta gan cuma ná caoi,

Tá tinneas ann, is baol an bháis,

Crá croí leis an tuile gan trá,

Ach, lenár ndúchas láidir,

Agus neart ár bpaidir,

Tiocfaidh muide tríd.

Curfá

Tiocfaidh muid slán,

Cine ‘gus clann,

Teaghlach is tír,

Tiocfaidh muid tríd.

Rang Beag Scríbhneoireachta

Roinnt seachtainí ó shin, fuair mé glaoch ó Bhridget Bhreathnach, atá ina Bainisteoir Margaíochta leis an gcomhlacht foilsitheoireachta, Cló Iar-Chonnacht.

Bhí smaoineamh aici.

Bíonn smaointe suimiúla ag Bridget, i gcónaí, mar is eol d'aon duine a léann an méid a bhíonn á scríobh aici ar tuairisc.ie, mar sin bhioraigh mé mo chluasa, agus shlog mé, go fonnmhar, an duán ar a raibh baoite a smaoinimh curtha aici. 

Tá croí mór fial ag Bridget Bhreathnach. Duine báúil í. Smaoineamh maith a bhí ann, ceann a chuideoidh le daoine a bhfuil, b'fhéidir, am acu anois, agus smaointe dá gcuid féin acu, smaointe a ba mhaith leo a roinnt, ar bhealach cruthaitheach éigin, ach nach bhfuil siad róchinnte cá dtosóidh siad.

Tá sraith nua, Rang Beag Scríbhneoireachta, ag tosú Dé Céadaoin seo chugainn, 27 Bealtaine, ar shuíomh idirlín Chló Iar-Chonnacht, ar YouTube s'acu, agus ar na meáin shóisialta.

Cúigear againn a bheas páirteach sa chéad sraith - mise, Anna Heussaff, Áine Ní Ghlinn, Réaltán Ní Leannáin, agus Alex Hijmans - físeáin ghairide an duine uainn, faoi chúig nóiméad an ceann, ina mbeidh muid ag cur síos ar ghné faoi leith den scríbhneoireacht. 

Beidh muid ag tabhairt leideanna don lucht féachana maidir leis na modhanna oibre, agus an cur chuige, a bhíonn in úsáid againn féin agus muid i mbun pinn, é mar aidhm ag gach físeán go mbeadh an té a bheadh ag breathnú air in ann foghlaim uaidh agus, más mian leo, an t-eolas a úsáid ina gcleachtas scríbhneoireachta féin.

Ar na topaicí a chlúdófar, beidh,

Áine Durkin:                  Ó smaoineamh go scríbhinn - ag bailiú                                                     smaointe agus á bhforbairt. 
Anna Heussaff:              Ag lorg aiseolais i rith phróiseas na                                                           scríbhneoireachta. 
Áine Ní Ghlinn:             Ag forbairt carachtair. 
Réaltán Ní Leannáin:     Comhrá agus dialóg i bhficsean. 
Alex Hijmans:               An tábhacht atá le disciplín agus cleachtas                                                 oibre don scríbhneoir. 

Táim ag súil go mór le toradh bhur gcuid oibre, a lucht féachana. Ar scáth a chéile, tiocfaidh muid tríd. 

Radhairc Na Seachtaine

Trí mo shúile, chuig do shúile. Tá súil agam go bhfuil sibh ag coinneáil go maith, sibhse atá ag neadú, agus sibhse atá ag clutharú. Mo bheannacht chugaibh, uilig...