Neadió Teilifís Áine

Mar is eol daoibh, más rud gur léigh sibh an bhlagmhír a scríobh mé ar an ábhar an mhí seo caite, bhíomar ag súil le cuairteoirí sna tithe éan atá againn, ar chúl an tí. Táimid ag cur le líon na dtithe, le blianta beaga anuas; ceithre cinn atá againn anois, péire le ceamaraí agus péire eile mar ornáidíocht. 

Mar a fheicfidh sibh, ó mo bhlagmhíreanna roimhe seo, agus ón méid atá curtha ar YouTube agam ó bhí 2013 ann, cuireann na meantáin mhóra agus meantáin ghorma fúthu sa teachín éan, ó am go chéile. Ach, go dtí seo, i mbliana, is cosúil nach maith leo a bheith os comhair an cheamara, mar tá na tithe le ceamaraí folamh, faraor. 

Ach, is léir go dtaitníonn ornáidíocht leis na héin, mar chonaic mé meantán mór ag teacht agus ag imeacht ó cheann de na tithe ornáideacha an tseachtain seo caite,

 ach, nuair a rinne mé grinnscrúdú ar a chuid geáitsíochta, thug mé faoi deara go raibh péist de shaghas éigin ina bhéal aige,

rud a chiallaíonn go bhfuil nead, agus éiníní, sa teachín éan sin, i ngan fhios dúinn! Tá an beathú faoi lán seoil, i láthair na huaire.

Neadió Teilifís Áine

Mar is eol do léitheoirí rialta mo bhlag, tá teachín éan againn, ar chúl an tí anseo i gCeann Scríbe - ceann le ceamara daite ann, anois. Teachín éan le ceamara dubh agus bán a bhíodh againn, roimhe seo, mar a fheicfidh sibh, anseo. 

Daoibhse nach bhfuil ar an eolas, agus mar eolas daoibh anois, tá an teachín éan ceangailte le teilifís na cistine againn, agus táim in ann súil a choinneáil ar gheáitsíocht agus ar shaothraíocht na n-éan, i ngan fhios dóibh. Is dócha go bhféadfá a rá gur, ahem, néaladóireacht ar neadaireacht atá ar bun agam. 

Pé scéal é, níor tháinig na meantáin ar ais chugainn, anuraidh, agus táim féin den bharúil gur tharla babhtáil na dtithe éan ag an am mícheart, agus go mb'fhéidir gur baineadh geit as an meantán gorm bocht - éan a bhí ag obair leis, le dúthracht, istigh sa seanteachín - nuair a chonaic sé, ar fhilleadh dó lá na babhtála, teachín éan nua thuas ar an gcrann, agus gan dé ná deatach ar bhunsopachán a neide! 

Bhuel, baineadh geit nach beag asam féin freisin, inné, nuair a chonaic mé an meantán gorm, thíos, agus é istigh sa teachín éan nua.

Iniúchadh de shaghas éigin atá ar bun aige, mar a rinne na héin uilig, le roinnt blianta anuas. Ní féidir a bheith cinnte an dtiocfaidh an t-éan seo ar ais, ach má thagann sé ar ais, agus páirtí leis aige, tá seans ann go dtógfaidh siad nead, agus ál, ann. Beidh le feiceáil.

Nach bhfuil na dathanna go hálainn! 

Neadió Teilifís Áine

Tá sé beagnach mí ó shin ó scríobh mé faoin dá theachín éan atá crochta againn ar na crainn ar chúl an tí anseo, ach, faraor géar, níor tharla mórán ó shin, mar a fheicfidh sibh ón dá ghrianghraf thíos, cinn a thóg mé inniu, 

 Teachín Éan Nua 

Seanteachín Éan 

Léigh mé anseo go bhfuil tús curtha ag meantáin ghorma le nead thall in Staffordshire, níl sé i bhfad ó shin, mar sin táim dóchasach, fós, go mbeidh éan nó dhó le feiceáil againn go luath. 

Bhuel, tá súil agam go mbeidh, pé scéal é, ach ní fhaca mé aon éan istigh i gceachtar den dá theachín le seachtain anuas...  

Neadió Teilifís Áine

Mar is eol daoibhse a bhíonn ag sciorradh isteach chuig mo bhlag go rialta, bhí mé gnóthach anuraidh ag coinneáil súile ar na meantáin a bhí ag teacht agus ag imeacht ó mo theachín éan anseo i gCeann Scríbe. Is féidir na físeáin éagsúla a chuir mé le chéile anuraidh a fheiceáil ar YouTube anseo, más mian libh breathnú orthu. 

Mar a fheicfidh sibh, ó mo bhlagmhíreanna ar an ábhar, thosaigh na meantáin ag bualadh isteach chuig an teachín éan timpeall an ama seo anuraidh agus arú anuraidh, mar sin níor chuir sé ionadh ar bith orm meantán gorm a fheiceáil istigh sa teachín éan maidin inné, díreach sula ndeachaigh mé chuig na cainteanna ag Éigse Cholm Cille, i nDoire. 

Ar ndóigh, is ar an teilifís a bhí an radharc thuas le feiceáil agam, mar is iondúil, ó tharla an ceamara infridhearg atá istigh sa teachín éan ceangailte le teilifís na cistine. Bhain mé an-sult as mo bhricfeasta, ag breathnú ar an meantán gorm ag teacht agus ag imeacht le sopachán. 

Isteach liom chuig an Éigse, ach ar m'fhilleadh dom aréir, baineadh geit asam, nuair a chonaic mé an radharc seo thíos romhan ar scáileán na teilifíse sa chistin...

...mo mheantán gorm agus an sopachán uilig imithe! Cá ndeachaigh siad? Bhreathnaigh mé ar Shióg. Bhí an chuma air nach raibh baint ar bith ag an gcat bocht leis an scéal. Ansin, céard a chonaic mé, fágtha ar an urlár romham, ach bosca, agus é folamh!

Sea, a léitheoirí - tá teachín éan nua crochta ar chúl an tí anois, agus tá Sióg ag, ahem, coinneáil súile air. Bhí táirge an bhosca ar an mbord le coicís anuas, ag fanacht go bhfaigheadh sé aire agus ardú ón nGarraíodóir, rud a tharla inné, i ngan fhios dom, nuair a bhain An Garraíodóir anuas an sean teachín éan, agus chroch sé an ceann nua ina áit.  

Mo mheantáinín bocht. An dtiocfaidh sé ar ais? Níl a fhios agam, a léitheoirí, ach má thagann, beidh na grianghraif uaim daite an bhliain seo, ó tharla ceamara daite sa teachín nua, rud nach raibh sa seancheann. Beidh le feiceáil, a chairde na n-éan. 

Neadió Teilifís Áine

Aiféala orm, a chairde, ach bhain moill dom agus mé ag iarraidh go mbeadh an físeán is déanaí agaibh, ach tá sé le fáil anois, ar YouTube anseo, agus tá súil agam go mbainfidh sibh sult as. Bhí na meantáin mhóra, agus na meantáin mhóra bheaga, gnóthach, mar a fheicfidh sibh. 

Pé scéal é, is fearr go mall ná go brách, mar a deirtear. Mo chuimhne, tá giota beag suimiúil, maidir leis an bhfocal sin 'brách', ag Dennis, mo chomhbhlagálaí, le léamh anseo. 

Ó tharla go raibh mé as blag, nó as baile, le seachtain nó dhó nó trí, nílim bord ar bhord lena bhfuil ag tarlú ar an mblagsféar, ná lena bhfuil ag tarlú thall ar Gaeilge Amháin ar Facebook, ach sin mar a bhíonn an scéal, go minic, nuair a bhíonn barraíocht idir lámha ag an duine nach bhfuil ag déanamh tada ag an am céanna. Feictear dom. 

Ah bhuel, sin mar a bhíonn an saol, a léitheoirí, agus an rud a deir an saol, is fíor é. Cibé faoin seanfhocal sin, creidim i bhfocail an tseanfhocail eile, tóg d'am, mairfidh an saol i do dhiaidh; agus tá bá nach beag agam leis an seanfhocal a deir, ní luas do dhuine é féin a thachtadh. (Seanfhocla Chonnacht; ceannteideal 'Deifir')

Mar sin, beidh mo ghreim á chogaint go maith agam agus, ar an gcaoi sin, ní thachtfar mé. tá súil agam. Idir an dá linn, bainigí sult as an bhfíseán, a chairde. 

Neadió Teilifís Áine

Anois, cá raibh mé? Ó, sea…bhí mé as baile, ach bhí An Garraíodóir do mo choinneáil ar an eolas faoi dhul chun cinn na meantán mór.

Más mian libhse, a léitheoirí, cuid den dul chun cinn sin a fheiceáil, tá físeán eile uaim anseo ar YouTube. 

Neadió Teilifís Áine

Ar an 19 Bealtaine, bhí trí ubh sa nead, péire acu inti ón 4 Bealtaine, agus an ceann eile inti ón 5 Bealtaine. Bhí an meantán mór ag goradh go laethúil, agus bhí a páirtí ag teacht chuici le bia, go rialta. 

Ar m'éirí dhom ar an 20 Bealtaine, chonaic mé ubh amháin sa nead, agus dhá éinín; iad ina gcodladh ar dtús, ach ansin...

...tháinig a Mamaí ar ais, agus d'oscail siad a mbéil ocracha, ag fanacht le beathú uaithi. Cé go bhfuil sé deacair é a fheiceáil ón ngrianghraf thuas, tá seilide ina béal aici - nó cruimh, b'fhéidir. Nílim cinnte céard a bhíonn ina mbéil acu, ach tagann na meantáin mhóra le feithidí éagsúla chuig na héiníní, go minic, chuile lá. 

Nuair a d'éirigh mé inné, ar an 21 Bealtaine, bhí an tríú ubh imithe, agus éinín eile sa nead ina háit. Deacair na trí éinín a fheiceáil, a léitheoirí, ach tá siad ann, geallaim daoibh.

Clanna Éan

Beidh tuilleadh uaim, amach anseo, mar beidh an t-ál ag fás, de réir a chéile. is dóigh liom. Meas tú an dtabharfá meantáin mhóra bheaga ar an héiníní sin? Hmmm...

Neadió Teilifís Áine

Is cosúil nach mbeidh in ál an mheantáin mhóir an geábh seo ach triúr, mar sin an méid uibheacha atá le feiceáil agam sa nead, le seachtain anuas.

De réir mar a léigh mé anseo ar Wikipedia, is iondúil go mbíonn idir 5 ubh agus 12 ubh in ál, ach má bhíonn iomaitheoirí go leor timpeall na háite, (agus bhí sé ina raic idir an meantán mór agus an meantán gorm, mar a chonaic sibh ar m'fhíseán anseo ar youtube, a léitheoirí) beidh líon na n-uibheacha níos lú.

Pé scéal é, bhí an chéad ubh aici ar an 4 Bealtaine, agus maireann an tréimhse ghoir idir 12 agus 15 lá, mar sin bheinn ag súil le héinín nó dhó, nó trí, a fheiceáil go luath.

Idir an dá linn, caithigí súil ar an bhfíseán is deireanaí uaim, anseo ar YouTube, agus feicfidh sibh go bhfuil a páirtí ag tabhairt aire mhaith don mheantán mór na laethanta seo. Ní fhágann sí an nead ach anois is arís, mar sin caithfidh sé féin cabhrú léi, mar a fheicfidh sibh.

Mo chuimhne, aiféala orm nach bhfuil ceamara na neide socraithe mar ba chóir, agus nach féidir gach rud a tharlaíonn istigh sa teachín éan a fheiceáil céad faoin gcéad, ach ní féidir linn a dhath a dhéanamh faoi an geábh seo, mar níor mhaith linn go ngoillfeadh ár n-útamáil ar na meantáin mhóra, agus ghoillfeadh, dá dtiocfadh muid in aice na neide in am seo an ghoir.  

Tuilleadh uaim arís, nuair a bheas tuilleadh le tuairisciú. 

Neadió Teilifís Áine

Éan scéal eile uaim, a chairde, le feiceáil anseo ar YouTube. 

Tá an meantán gorm bocht fós thart, ach is leis an meantán mór na huibheacha, gan dabht. 

Cé mhéad ubh atá sa nead anois? 

Breathnaigh ar an bhfíséan thuasluaite, agus feicfidh sibh, a léitheoirí. 

Neadió Teilifís Áine

Le lá nó dhó, tá ubh nó dhó le feiceáil sa nead, agus is féidir leat mo dhara fhíseán ar an ábhar a fheiceáil ar YouTube anseo. Ar ndóigh, ná bígí ag súil le físeán foirfe ón bhfoirfeach seo, ach táim ag foghlaim liom, de réir a chéile. 

Bhuel, tá réiteach faighte againn ar an mistéir, agus is í an meantán mór atá ina suí ar na huibheacha. Glacaim leis gur léi na huibheacha, ach ní mó ná sásta atá an meantán gorm leis an scéal. Chuile lá, tagann sé isteach sa nead, nuair a fhágann an meantán mór í, agus táim den bharúil go mbíonn sé ag iarraidh na huibheacha a bhriseadh, ach d'fhéadfainn bheith mícheart faoi sin. 

Inniu, chomh luath is a d'fhág an meantán mór an nead, tháinig an meantán gorm isteach sa teachín éan. D'fhan a pháirtí taobh amuigh ag an gcrann. Ansin, tháinig an meantán mór baineann ar ais, lena páirtí féin, agus bhí sé ina raic taobh amuigh ar an gcrann, leis na meantáin fhireanna in adharca a chéile. 

Ó shin i leith, agus anois díreach, tá an meantán mór istigh sa teachín éan. Meas tú an mbeidh ubh nó dhó eile againn ar ball beag?

Beidh le feiceáil...

Neadió Teilifís Áine

Ar maidin, tá ubh amháin sa nead...wúhú! Ach, cé leis í – an meantán gorm nó an meantán mór?

Le ceithre lá anuas, tá An Garraíodóir agus mé féin ag coinneáil súil ghéar ar an ngeáitsíocht idir an meantán gorm agus an meantán mór, agus chuirfeadh sé ionadh oraibh, a léitheoirí, na cineálacha rudaí atá le feiceáil againn.

Is é/í an meantán mór a chuir tús leis an nead ach is é/í an meantán gorm a thóg an nead, den chuid is mó (brú ar an bhfocal 'YouTube' sa bhlagmhír thíos, a chairde, agus feicfidh sibh é i mbun a chuid oibre.) 

Ach, cúpla lá ó shin, tar éis don mheantán gorm an nead a fhágáil, le cleití úra a fháil (bhí sí ag bailiú cleití ó mhaidin), bhog an meantán mór isteach sa teachín éan. Ar fhilleadh don mheantán gorm, (is dóigh liom gur ‘di’ a bhí ann) ní mó ná sásta a bhí sí an meantán mór a fheiceáil sa teachaín éan. Ní bhfuair an meantán gorm bocht aon fháilte mhór, agus ní ligfeadh an meantán mór ar ais isteach chuig an nead í.

Arú aréir, agus aréir, sí an meantán mór a bhí ina codladh ar an nead. Is dóigh liom, faoin am seo, gur ‘sí’ atá ann, agus gurb é an ‘sé’ atá taobh amuigh den teachín éan, ag bagairt a ghéaga ar an meantán gorm bocht.

Inné, bhí an meantán mór istigh ar an nead, an chuid is mó den am, ach bhí an meantán gorm ag teacht agus ag imeacht, chomh maith céanna, cé nár fhan sí istigh sa teachín éan, ach amháin gur chóirigh sí an nead beagán.

Só, cé leis an ubh thuas?

Bhuel, ar maidin, chonaic mé meantán mór ag breathnú ar an ubh, cé nár fhan sé/sí ann ach cúpla soicind. Ina dhiaidh sin, tháinig an meantán gorm isteach, agus bhreathnaigh sé/sí ar an ubh, cé nár fhan sé/sí ach cúpla soicind, ach an oiread. Ní fhaca mé aon éan ná aon ubh eile ó shin. 

Tuilleadh uaim ar ball beag, agus tá súil agam gur dea-scéal a bheidh ann. 

Neadió Teilifís Áine

Ó tharla go bhfuil ceamara infridhearg istigh sa teachín éan, agus go bhfuil an ceamara sin ceangailte againn le teilifís na cistine, agus go bhfuil mo cheamara féin dírithe ar an teilifís chéanna na laethanta seo, chinn mé go gcuirfinn mo chéad fhíseán ar YouTube, le go mbeadh deis agaibhse, a léitheoirí, an méid a fheicimse a fheiceáil. 

Bainigí sult as, a chairde!

Neadió Teilifís Áine

Bhí mé as baile le coicís anuas (bhí mé i mBostún agus i Niagara Falls - tuilleadh faoi sin amach anseo), ach táim ar ais i gCeann Scríbe ó inné, agus tá áthas orm a rá go bhfuil nead á tógáil sa teachín éan! 

Bhí An Garraíodóir do mo choinneáil ar an eolas faoi gheáitsíocht na n-éan, ó tharla eisean abhus nuair a bhí mise thall, agus chuir sé físeán nó dhó chugam, le go bhfeicfinn an meantán mór i mbun a chuid oibre, ag tógáil neide; ach, mar atá le feiceáil agaibh ó na grianghraif, is meantán gorm atá sa nead anois.

Go deimhin, tháinig an meantán mór ar ais inniu, agus thosaigh sé ag cóiriú neide, ansin d'imigh sé arís, agus tháinig an meantán gorm ar ais. Ní thuigim céard atá ar bun acu, nó cé acu a bheidh ann i ndeireadh na neide, agus is cuma liom, ar bhealach - tá nead sa teachín éan, agus táim ag súil go mór go mbeidh ubh nó dhó ann, freisin. Beidh le feiceáil, a chairde. 

Neadió Teilifís Áine

Mar a bhí le feiceáil ón mblagmhír a scríobh mé ar an 15ú Márta, bhí cuairteoirí go leor ag teacht chuig an teachín éan, ach ní raibh fonn ar aon éan acu nead a thógáil, ba chosúil. 

Ar m'fhilleadh dom go Ceann Scríbe aréir, tar éis dom bheith i gCeatharlach, agus ina dhiaidh sin i nGaillimh, chonaic mé an radharc sin thuas ar mo theilifís. Tá tús curtha le nead, shílfeá, a léitheoir. 

Thóg mé an grianghraf thuas roimh am lóin inniu, agus ní raibh aon athrú ar an scéal ó inné, ach thóg mé an grianghraf seo a leanas tar éis am lóin inniu...

...agus is léir go bhfuiil athrú tagtha ag an scéal ó tógadh an chéad ghrianghraf ar maidin - wúhúúúúú! - arsa mé féin liom féin. Ach, an meantán gorm nó meantán mór atá i mbun na hoibre, meas tú?

Bhuel, cibé éan atá ag obair go dian ó mhaidin, is meantán gorm a chonaic mé istigh sa teachín ní ba luaithe inniu, mar atá le feiceáil sa ghrianghraf thuas. 

Níl mórán oibre eile déanta ó shin, shílfeá, ón méid atá le feiceáil ón ngrianghraf sin thuas, ceann a thóg mé anois díreach. B'fhéidir go bhfuil an t-éan bocht tuirseach, théis a lá oibre. 

Tuilleadh ar an ábhar uaim amach anseo, agus tuilleadh tógála ón éan, tá súil agam. 

Neadió Teilifís Áine

Inné, tháinig meantán gorm chun tí...

Meas tú bhfuil éin-ne istigh?

Ní fheicim duine ná dreoilín ann...

...ná níl an cat féin le feiceáil in aon áit...

...ó,a dhiabhail! Cé hí sin thall?

Bhain mise agus mo cheamara geit as, is dócha, 'gus d'imigh sé leis; ach, díreach ina dhiaidh sin, tháinig an meantán mór, agus thosaigh sé ag, ahem, magadh faoin meantán gorm, ceapaim...

Meatachán buí thú, chan meantán gorm!

Ní fheicfidh sí mise taobh thiar den ghéag seo, muise...

Inniu, tháinig an meantán mór ar ais agus, cé go raibh sé gar do mo cheamara, ní raibh aon fhaitíos air, shíl mé...

Ní aithneoidh sí mé leis na spéaclaí gréine seo orm!

...ansin, anonn leis go dtí an teachín éan, agus bhreathnaigh sé isteach ann...

Nope, níl nead ar bith anseo fós.

...agus, ar ndóigh tá an ceart aige. Ah bhuel, beidh le feiceáil...

Neadió Teilifís Áine

Le feiceáil ansin thuas, tá grianghraf dár meantán gorm, ceann a tógadh ar an 7 Márta anuraidh, timpeall bliain ó shin. Bhí an teachín éan roghnaithe aici le nead a thógáil ann, agus bhí sí go díograiseach i mbun na hoibre sin, mar atá le feiceáil agaibh. 

Ansin thuas, tá grianghraf a thóg mé inné. Meantán mór a bhí istigh sa teachín, ach níl aon chuma ar an scéal go bhfuil aon chinneadh déanta aige, nó ag a pháirtí, go mbogfar isteach ann, fós. 

 Bíonn an meantán mór ag teacht...

 agus ag imeacht, go rialta...

mar aon leis an meantán gorm...

ach fanann na banéan taobh amuigh den teachín, feictear dom, an chluas bhodhar á tabhairt acu dá gcéilí, shílfeá...

cé go bhfuil cloigeann banéin le feiceáil, ag gobadh isteach sa teachín éan, ó am go chéile. Faraor, is cosúil nach bhfuil aon chinneadh déanta aici go dtí seo, mar tá an teachín éan fós folamh. 

Feicim na caróga i mbun a gcuid oibre, ag tógáil, nó ag troid faoi, neadacha sna crainnte taobh linn anseo... 

agus chonaic mé glasóg liath nó dhó in adharca a chéile ar maidin, mar sin is dóigh liom go bhfuil suirí fós á déanamh ag na héin. 

An mbeidh cónaitheoirí againn féin sa teachín éan i mbliana? Is deacair a rá, a léitheoirí. Ní thuigim nósanna ná nádúr an duine, gan trácht ar nósanna ná nádúr na n-éan! Beidh le feiceáil. Agus, tá mo cheamara réidh agam...