Grianstad an tSamhraidh

Cé go raibh an clog, agus mo cholainn, ag insint dom, aréir, go raibh sé in am dom dul a luí, bhí gile an lae ag cur dallamullóg ar mo chloigeann bocht, agus bhog an tráthnóna go hoíche, i ngan fhios dom. 

Amárach, ar an 21 Meitheamh, beidh an lá is faide den bhliain ann, lá ar a dtugtar grianstad samhraidh. Dar leo ar Vicipéid, 'soilsíonn an ghrian níos faide' ar an lá sin 'ná ar aon lá eile i rith na bliana.' 

Déanann sé sin ciall, agus tá an scéal inste agam do mo cholainn anois, sa chaoi nach mbeidh, ahem, aon mhíthuiscint idir í féin agus mo chloigeann, ar ball. 

Tráthnóna inniu, tháinig mé ar an alt an-deas seo, faoi 'Grianstad an tsamhraidh agus treo nua', alt a scríobh an Dochtúir Cathal de Paor san Irish Times, anuraidh. Mholfainn daoibh an t-alt a léamh, a léitheoirí, más mian libh cúpla rud sa bhreis a fhoghlaim faoin lá.

Pé scéal é, thug mé suntas, ach go háirithe, don mhéid a scríobh sé faoin bhfocal sin 'grianstad' mar, dar leis, ní 'stad' a tharlaíonn ar chor ar bith, ach 'an domhan a bheith tosaithe ar dhul i malairt de threo.'  Dar leis,

'Is iad na gluaiseachtaí seo a thugann dúinn na séasúir, grianstad an tsamhraidh agus an gheimhridh, maraon le cónocht an fhómhair agus an earraigh, nuair a bhíonn an lá agus an oíche ar chomhfhad.'

Ní faoin ngrianstad amháin a bhí sé ag scríobh, go deimhin. Tá smaointe deasa aige faoi am, agus faoin saol; gur gá, b'fhéidir, 'an saol a thuiscint mar phatrún...Timthriall, seachas triall.' 

Ábhar machnaimh ansin daoibh, a léitheoirí. Is féidir alt Chathail a léamh anseo. Bainigí sult as, agus as grianstad an tsamhraidh, amárach. 

******

Ó tharla cúrsaí ama faoi chaibidil aige san alt, seo chugaibh dán beag uaimse, ó mo leabhar 'Mise Áine; An Bhean Istigh,' mar aon le blagmhíreanna suimiúla ó Róislín, faoin ngrianstad agus na séasúir, le léamh anseo.