Thursday, March 31, 2011

Cén Chaoi a Bhfuil Tú ar Maidin?


Bhí mé i gcógaslann, níl sé i bhfad ó shin, agus bhí an áit iontach ciúin, gan ann ach mé féin ag an am, rud nach iondúil, ó tharla an chógaslann chéanna an-ghar de mháinliacht ghnóthach.

Is iondúil go mbíonn daoine ag teacht isteach sa chógaslann, go rialta, lena n-oideas dochtúra a líonadh, nó le leigheas éigin a cheannach, do thinneas éigin a thug chuig an dochtúir iadsan, nó duine bainteach leo, an mhaidin sin.  

Is it the economy that has you so quiet?’ a d’fhiafraigh mé féin den fhreastalaí.

No, it’s the good weather.’ a d’fhreagair sí, é tugtha faoi deara aici, thar na blianta, nach mbíonn an oiread sin daoine thart, ná oidis le líonadh, nuair a bhíonn an aimsir go maith.

Agus, is cosúil go bhfuil baint ag an aimsir le sláinte an duine, mar fíor an méid a léigh mé faoi Medical Meteorology anseo,

Since ancient times, people have made a connection between weather and health. Hippocrates first wrote about the effect of hot and cold winds on people and the possible connection between epidemics and weather conditions in 400 BC.’

Chaithfeadh sé, mar sin féin, go mbíonn coinne dochtúra déanta ag daoine roimh ré, roimh theacht na haimsire maithe, mar a déarfá. An é go bhfeabhsaíonn siad ar an mbealach chuig an dochtúir, ar an lá atá grianmhar taitneamhach?

Pé scéal é, bíodh lá maith agaibh, a léitheoirí, agus an tsláinte leis.

Tuesday, March 29, 2011

Binse Fiosrúcháin Moriarty agus Focail Fholmha

Tá a fhios agam go bhfuil daoine tinn tuirseach ag léamh na dtorthaí ó Bhinse Fiosrúcháin Moriarty agus, seans, níos tinne fós ag iarraidh ciall a bhaint as an méid atá le cloisteáil ó na gné-aisteoirí, na daoine siúd atá luaite go mion minic leis an tuairisc, tuairisc a scaoileadh saor orainn an tseachtain seo caite.

B’fhéidir go bhfuil neart inti lena raibh daoine ag súil agus, is dóigh liom, go bhfuil neart inti a tharraingeoidh caint agus cantal, bagairt agus fógairt, as seo go ceann tamaill fhada. Ní haon scéal nua é sin, go dtiocfaidh scéal nua eile, is dócha.

Rith an smaoineamh liom ar maidin go bhfuil gach focal a luaitear, nó a scríobhtar, mar a bheadh focal folamh ann, sé sin, níl ciall ná réasún leis, go hiondúil, go gcuirtear focail eile leis, go ndéantar abairt astu, nó b'fhéidir go ndéantar alt iomlán astu, mar a déarfá.

Ach, ní shin deireadh an scéil. Níl an scéal ach ina thús, go gcuirtear ábhar eile leis, sé sin tuiscint an té a chloiseann, nó a léann, na focail. Nuair a bhíonn na focail agus an tuiscint sin fuinte go maith, is ansin a fhaightear toradh: barúil.

Inniu, agus sibh ag éisteacht le Michael Lowry ag labhairt sa Dáil, a léitheoirí, bíodh bhur gcuid tuisceana réidh le fuineadh lena fhocail, mar níl dabht ach go mbeidh toradh a chuid cainte barúil.   

Monday, March 28, 2011

In Ainneoin Aineolais

Mar is eol daoibh, is aoibhinn liomsa nuair a éiríonn go maith le daoine a théann sa seans, go háirithe nuair a éiríonn go maith leis na daoine sin, fiú agus an saol agus a mháthair ag caitheamh anuas ar a n-iarrachtaí. 

Tharla sé gur tharraing an cailín seo, Rebecca Black, m’aird ar maidin, agus mé ag léamh alt a scríobh Charlie Brooker in The Guardian. Tá os cionn 60 milliún amas faighte ag amhrán Rebecca, ‘Friday’, ar YouTube, agus d’fhág go leor daoine tráchtanna uafásacha ar an suíomh, tráchtanna a d’fhág an cailín gleoite sin, atá trí bliana déag d’aois, ag caoineadh.

Bhuel, bíodh acu mar thráchtairí! B’fhéidir nach bhfuil liricí an amhráin iontach, ach d’fhág an t-amhrán péist chluaise leis an scríbhneoir seo, agus tá guth sách maith ag Rebecca í féin, bail ón a Cé uirthi.

De thoradh gach rud a tharla di, bhí Rebecca ar The Tonight Show le Jay Leno le déanaí, agus tá sí ag dul cibé airgead a shaothraíonn sí ón amhrán ‘Friday’ a thabhairt do mhuintir na Seapáine, le faoiseamh daonnúil a chur ar fáil dóibh siúd atá i ngátar ó aimsir an tsúnámaí.

Tá 20,000 amas eile déanta ar an amhrán ar YouTube ó thosaigh mé ag scríobh an ailt seo. Níl a fhios agam fúibhse, a léitheoirí, agus chuir an scéal seo tús maith le mo sheachtain féin, agus deirim, in ard mo ghutha, ‘roll on Friday!’

Friday, March 25, 2011

Lámh Chuidithe

Is cuimhin liom, agus mé ag scríobh tráchtas céime i 2007, gur bhraith mé, go mór, ar chuidiú ó dhaoine eile, nuair a bhí eolas, nó comhairle, ag teastáil uaim.

Murach treoir agus tacaíocht na ndaoine sin, ní éireodh liom an obair chríochnúil a rinne mé a dhéanamh, agus beidh mé buíoch de na daoine sin, go brách agus go deo.

Aréir, agus mé ar Twitter, thug mé faoi deara gur scríobh Seán Bán Breathnach go bhfuil a iníon, Léan, ina mac léinn in Ollscoil na hÉireann, Maigh Nuad. Is bean í atá ‘i mbun tionscnamh socheolaíochta bunaithe ar Ghréasán Sóisialta agus an Ghaeilge’, agus tá aischothú uaithi, a chairde.  

Chuidigh mise léi aréir, agus líon mé isteach an suirbhé atá aici anseo, suirbhé atá curtha le chéile aici le heolas a bhailiú dá céim. Bhí sé líonta isteach agam i gcúpla nóiméad.

Tá deis agatsa anois, a léitheoir, cuidiú a thabhairt di, agus an suirbhé a líonadh isteach chomh maith, mura miste leat, ag an nasc aibhsithe i ngorm agam sa pharagraf thuas.

Níl aon aithne phearsanta agam ar Léan, ach is ar scáth a chéile…

Thursday, March 24, 2011

Focail Liom, Focail Leat

Ar thug tú faoi deara riamh, a léitheoir, go bhfuil daoine ann agus athraíonn a bpearsantacht ó am go chéile, shílfeá.

Níl a fhios agam, go deimhin, an bhfuil baint ag a leithéid d’athrú le ‘pearsantacht’, ach tharla sé go raibh mé i gcomhrá le bean inniu, a dúirt liom, agus í ag tagairt d’fhear ar a haithne,

He’s the type of guy who'd go to watch a Western in the cinema, and would come out walking like a cowboy!’

Ar ndóigh, an rud a bhí i gceist aici, ceapaim, ná nach mbeadh aithne go brách agat ar a leithéid de dhuine, mar nach bhfuil buan-phearsantacht aige. Seans go raibh sé i gceist aici, freisin, nach bhféadfá focal as béal an duine sin a chreidiúint, mar go gcloisfidh tú uaidh an rud is dual dó ag an am.   

Pé scéal é, bhain a habairt gáire asam, agus ó tharla gur rith an smaoineamh liom ag an am, chuaigh mé ar thóir leagan Gaeilge den fhocal ‘copycat’ i bhfoclóir De Bhaldraithe.

Creid é nó ná creid, is ‘maidrín aithrise’ é an ‘copycat’.

Ó Tholg go Tolg

Ar leathanach tosaigh do Foinse na seachtaine seo, tá an spéirbhean Áine Goggins.

Tá aithne agam ar Áine, ón am a chaitheamar ag obair le chéile ar an gclár Dúshlán, clár a bhain an duais amach do ‘Léiriúcháin Teilifíse i nGaeilge – Faisnéis’ ag na Smedias i 2008.


Thángamar le chéile tráth, lucht foghlama scileanna teilifíse ón dá Acadamh, agus taobh istigh de choicís, rinneamar, na scoláirí ón dá choláiste, dhá chlár le chéile.

Bhí Áine agus mé féin ag obair ar an bhfoireann chéanna, agus bhain mé an-sult as a comhluadar. Ba léir dom, fiú ag an am sin, nach tarraingteach amháin a bhí Áine, ach go raibh tallann nach beag aici, agus chuidigh an dá thréith sin go mór linn, agus na cláir á gcur le chéile againn.

Is bean chumasach phroifisiúnta í, agus táim ag dúil go mór lena clár nua, Ó Tholg to Tolg, a fheiceáil ar TG4 anocht, ag 9.30 i.n.

Tuesday, March 22, 2011

Is Fánach An Áit...

…a bhfaighfeá leithreas.

Bhí mé féin agus é féin ar an mbealach ar ais as Conamara go hInis Eoghain inniu, agus bhí mo cheamara nua liom agam, i mála, le mo thaobh, sa charr. 

Bhí an Garraíodóir ag tiomáint, agus bhí ordaithe faighte aige uaimse bheith réidh le stopadh, am ar bith a déarfainn, ar fhaitíos na bhfaitíos.

Ní hea, a léitheoir, ní leithreas a bhí uaim, ach bhí mé ar thóir an ‘Wow!’ fachtóir, an dtuigeann sibh, mo shúile ar oscailt agam, ag cuardach an ghrianghraif sin nach mbeadh iondúil, mar a déarfá.

Bhuel, is maith an t-anlann an t-ocras, agus díreach ó thuaidh de Shligeach, céard a chonaic mé, 50 slat isteach ón bpríomhbhóthar, ach an radharc thíos.
Leithreas plean oscailte, b'fhéidir, nó faisean nua-aimseartha, bhur mbarúil?

Tuesday, March 15, 2011

Láithreacht

Is cuma cá dtéim sa teach, bíonn Sióg le mo thaobh.

Chuile mhaidin, bíonn sé do mo leanúint timpeall an tí. Nuair a shocraím ar láthair scríbhneoireachta, socraíonn sé le mo thaobh, cibé áit ina mbím féin i mo shuí, an dtuigeann sibh.

Go hiondúil.

Maidir Déardaoin seo caite, bhí mé i mo shuí ag an mbord sa chistin, ag scríobh liom ar an ríomhaire glúine, agus d’airigh mé a láithreacht. Mar sin féin, ní raibh mé in ann é a fheiceáil ar aon chathaoir taobh liom, ná ar aon cheann de na mataí urláir.

Fós, d’airigh mé a láithreacht.

Thosaigh mé ag breathnú thart orm, go bhfeicfinn cá raibh sé. Is ansin a baineadh geit asam.  Gan súil ar bith agam leis, chonaic mé súil amháin ag cúlchoimhéad orm ón halla.

Sióg sa teach, gan dabht!

Monday, March 14, 2011

Litríocht Ghaeilge na nÓg

Daoibhse nach raibh ar an eolas faoin mblag seo - agus ní raibh mise ar an eolas faoi go dtí gur cuireadh ríomhphost eolais an Dr. Ríona Nic Congáil, ó Roinn na Gaeilge i gColáiste Phádraig, ar aghaidh chugam inniu -  beidh le feiceáil agaibh, ar an mblag, go dtionólfar an Chéad Chomhdháil Idirnáisiúnta ar Litríocht Ghaeilge na nÓg i gColáiste Phádraig, i nDroim Conrach, ar an 8-9 Aibreán.

Tá clár na comhdhála le fáil ar an mblag sin. Beidh fáilte roimh chách, agus léim nach mbeidh táille isteach le híoc ag an té nach bhfuil ag obair. Diabhal locht air sin, ná ar an gclár spéisiúil, feictear dom.

Bheadh sé go deas dá bhféadfá, a léitheoir, an dea-scéal seo a scaipeadh, le do thoil.

Sunday, March 13, 2011

Oscailt Oifigiúil Ionad Ghaelphobail

Chaith mé cuid de thráthnóna Dé hAoine ag an ionad ‘buail isteach’, ionad nua a d’oscail Gaelphobal Cheantar an tSratha Báin, go hoifigiúil, ní ba luaithe an mhaidin sin.  
Beidh an t-ionad seo á fhorbairt mar ionad croíláir na Gaeilge ar an tSrath Bán, agus is ann atá Máirtín Ó Maolmhuaidh, comhghleacaí liom ó aimsir ár bhfoghlama in Ollscoil Uladh ag Coláiste Mhig Aoidh, fostaithe mar Oifigeach Forbartha na Gaeilge. Is fear cumasach é Máirtín, agus níl dabht ar bith agamsa ach go mbeidh bláth ar an teanga san áit faoina chúram.

Faoin scáth na heagraíochta Gaelphobal, tá Gaelscoil agus Naíscoil áitiúil, craobhacha de Chonradh na Gaeilge, de Chomhluadar agus d’Ógras. Bíonn ranganna Gaeilge curtha ar fáil timpeall na háite gach seachtain, chomh maith le ciorcal comhrá Is Leor Beirt san ionad ar an Satharn. Tá Club Leabhar acu, freisin.
Is féidir earraí ceoil, ceardaíochta agus leabhair Ghaeilge a cheannach san ionad. Go deimhin, is ann a cheannaigh mé leabhar filíochta Phroinsias, Faigh Greim ar an Ghrian, rud eile a chuir go mór le mo lá, caithfidh mé a rá! 

Eagraítear ceardlanna cócaireachta agus ceardlanna ceardaíochta san ionad, ó am go chéile, agus bíonn oícheanta sóisialta ag na daoine óga ann, rud a chuidíonn go mór le cumas labhartha Gaeilge na scoláirí ón mheánscoil áitiúil, agus a thugann deis dóibh cumarsáid as Gaeilge a dhéanamh lena gcairde.
Bhuail mé le Seán Mór, Gina, agus Gary, cuid de thumchónaitheoirí Ghleann Cholm Cille, agus bhí cupán caife agam leosan, agus le Máirtín, san ionad nua.
Is féidir tuilleadh eolais a fháil faoin eagraíocht anseo, áit a gcloisfidh sibh an Cathaoirleach, Seán Mór Ó Daimhín, ag labhairt le Tomaí Ó Conghaile ó Nuacht 24, faoi bhorradh na teanga i gceantar an tSratha Báin, i dTír Eoghain.  

Comhghairdeas ó chroí leo uilig i nGaelphobal Cheantar an tSratha Báin. Le tacaíocht ó Fhoras na Gaeilge, tá Oifigeach Forbartha Gaeilge lonnaithe san ionad nua, agus tá an-obair á dhéanamh acu ar son na Gaeilge san áit. Beidh mé ag ‘bualadh isteach’ chucu arís, gan dabht.
 

Saturday, March 12, 2011

Cáca Pórtair

Ar mhaith leat cáca pórtair a dhéanamh do Lá Fhéile Pádraig? Seo chugat ceann a rinne mo mháthair, ní ba luaithe.

Agus mé ag breathnú ar an bhfíseán seo, chuir sé m’óige i gcuimhne dom.  Dhéanadh mo mháthair cácaí iontacha. Nuair a bhíodh an cáca san oigheann, bhíodh cead againn an babhla a lí, sula níodh sí é.

Anois, tá farraige mhór Atlantach eadrainn ach, mar sin féin, táim in ann boladh an cháca sin a fháil fós…

Friday, March 11, 2011

Beannachtaí

D’iarradh orm, an tseachtain seo, Gaeilge a chur ar na habairtí seo,

May God bless and keep you.
May God’s presence shine upon you.
May God be with you and give you peace.

Chuaigh mé chun cainte le Dómhnallach amháin i gConamara, agus le Dómhnallach eile i nGaoth Dobhair, agus seo cuid de na beannachtaí a chuir mé le chéile, le cuidiú uatha.

Go gcumhdaí Dia thú.             May God protect you.
Go lonraí solas De ort.            May God’s light shine upon you.
Dia leat.                                 God be with you.
Go raibh síocháin Dé agat.      May you have God’s peace with you.
Go soilsí solas na Glóire ort.    May the light of Glory be upon you.
Go dtreoraí lóchrann Dé thú.  May the guiding light of God direct you.
Go raibh Dia leat.                    May God be with you.
Go raibh Dia leat mar
chompánach.                           May God be your companion.
Síocháin Dé inár measc.          May the peace of God be among us.
Go dtuga Dia sólás agus
faoiseamh duit.                        May God give you comfort and relief.
Go mbeannaí agus go gcoinní
Dia thú.                                   May God bless and keep you.
Go dtuga Dia síocháin duit.      May God give you peace.

Ar ndóigh, is féidir libh ainm bhur rogha  a chur isteach sna beannachtaí sin, más mian libh, agus, go deimhin, is féidir an focal 'síocháin' a mhalartú leis an bhfocal 'suaimhneas', dá mba mhian libh, freisin.

Faith, níl anseo uaimse ach samplaí, agus tá féidearthachtaí go leor ann nuair atá beannacht le roinnt! Tá beannachtaí eile ag Dennis anseo, agus ag Róislín anseo.

 Maidir leis an bhfocal sin ‘síocháin’, agus mar eolas daoibh, tháinig mé ar an méid seo a leanas, anseo, ó Dennis s’againne:

‘"Síocháin" is the correct spelling (note the slender 'n'). This is an interesting word, actually a compound of "síth", an old word which by itself means "peace" (and is still used that way in Scottish Gaelic), and "cáin", whose original meaning is "law", although the usual meaning today is "tax" or "fine".’

Nach bhfuil an Ghaeilge iontach suimiúil, mar theanga, a chairde? Cá mbeadh muid gan í!

Seachtain na Gaeilge faoi shéan agus faoi mhaise daoibh, a léitheoirí, agus go gcuire bhur gCé bláth oraibh, agus ar an teanga.  

Thursday, March 10, 2011

Éigse an Spidéil 2011

Seo chugaibh clár Éigse an Spidéil 2011, a léitheoirí, clár a tháinig chugam i ríomhphost an tseachtain seo, a bhuí le Deirdre Nic Chonaonaigh.

Beidh an Éigse ar siúl ón 16ú - 20ú Márta, agus is cosúil go bhfuil clár cuimsitheach curtha le chéile acu, mar a fheicfidh sibh thíos.

Tá súil agam féin bheith i láthair ag an oíche filíochta a bheas ar siúl ar an 17ú, ag 8.00 i.n., in Óstán na Páirce. Tá trí dhán nua scríofa agam don ócáid 'open mic'. Ní mé amháin a bheas ann, go deimhin. Beidh filí eile as Conamara ag léamh a gcuid dánta, freisin, agus táim ag dúil go mór le hiad a chloisteáil.  

Clár na hÉigse

Dé Máirt 15ú Márta

8:00     Taispeántas ealaíne ‘Seisear’ leis an ngrúpa ‘Ealaíontóirí      Chois Fharraige’ i gColáiste Chonnacht.

Dé Céadaoin 16ú Márta

7:30                Seoladh na hÉigse - Óstán na Páirce

8:00                Ceoltóirí Óga an Ghaelacadaimh
                       Cór Chois Fharraige
                       Siamsóirí an Acadaimh

10:00               Seisiúin Ceoil Neamhfhoirmeálta – Óstán na     Páirce & Tigh Hughes

Déardaoin 17ú Márta

11:45               Banna Ceoil na Bunscoile – An ‘Grotto’ Séipéal an Spidéil

12:00              Paráid Lá Fhéile Pádraig – Sráidbhaile an Spidéil

3:30                Seisiúin Scéalaíochta do ghásúir – Leabharlann an Spidéil

8:00               Oíche Fhilíochta
- Gearóid Denvir – Sé an Saol an Máistir: Filíocht Learaí Phádraig Learaí Uí Fhínneadha
‘Open Mic' - Fílí Chonamara ag léamh a gcuid dánta

10:00               Seisiúin Ceoil Neamhfhoirmeálta – Óstán na Páirce & Tigh Hughes

Dé hAoine 18ú Márta

8:00                Taispeántas Damhsa

Damhsa ar an Sean-Nós – Seosamh Ó Neachtain, Mícheál Ó Súilleabháin & Catherine Ní Shúilleabháin.
                       Damhsa Flamenco ó Andalucia – Al-Andar
                       Damhsa ar an Sean-Nós

10:00              Seisiúin Ceoil Neamhfhoirmeálta – Tigh Hughes

Dé Sathairn 19ú Márta

10:00am-1:00pm  Máistir Ranganna & Ceardlanna –Óstán na Páirce

12:00 Meánlae  Comórtas Cuimhneacháin Pheatsaí Uí Cheannabháin do dhaoine faoi 18 – Óstán na Páirce

8:00                 Ceolchoirm Mhór na hÉigse – Óstán na Páirce

Oíche na mBoscadóirí - Boscadóirí Chonamara
Seán Mac Donncha (Seáinín Phat Mhyle)
Johnny Connolly
Johnny Óg
Colm Gannon
Kevin Coyne
PJ Hernon

John Blake mar thionlacan, Seosamh Ó Neachtain ag damhsa.

10:00               Seisiúin Ceoil Neamhfhoirmeálta – Óstán na Páirce & Tigh Hughes

Dé Domhnaigh, 20ú Márta

12:30              Clabhsúr na hÉigse & bronnadh na ngradaim le ceoltóirí & fonnadóirí áitiúla.
Fonnadóirí: Teresa Mhic Fhlaithbheartaigh (Dún na nGall), Treasa Ní Mhiolláin (Árainn) & Áine Uí Laoithe (Ciarraí).
Tí Hughes.

Irish Blog Awards 2011

Sin thuas na blagálaithe Gaeilge ar éirigh leo áit a fháil ar an liosta ceannais do na Irish Blog Awards 2011, sa rannóg faoin teideal. ‘Use of the Irish Language in a Blog’.

Bhí Rámhaille agus dinglenews.org, ainmnithe freisin, ach níor éirigh leo áit a fháil ar an liosta thuas. Sin mar atá an scéal, agus tréaslaím ó chroí leo siúd ar éirigh leo áit a fháil.

Mo chuimhne, táim buíoch den té a chuir Rámhaille san áireamh sa chéad dul amach - go raibh maith agat, a chara, cibé thú féin!

Beidh na duaiseanna á mbronnadh san Europa Hotel, i mBéal Feirste, ar an 19 Márta, agus is féidir leat d’áit a chlárú anseo, más mian leat bheith i láthair ag an ócáid.  

Feicim, agus tá áthas orm é a fheiceáil, go bhfuil áit faighte ag an gCultúrlann i nBéal Feirste ar an liosta ‘Best Arts and Culture Blog’, ach ní fheicim aon ainmniúcháin eile uaim san áireamh ar aon liosta ceannais eile, seachas an dá liosta luaite anseo agam.

Go n-éirí libh, a chairde na Gaeilge!   

Féile ina Chroí, Mise ag Guí.

Tá Mark Boylan 13 bliana d’aois, agus chuir sé féile i mo chroí féin, ar maidin, am a chuala mé é ag labhairt ar The John Murray Show.

Scríobh sé a amhrán ‘The Festival’ ina sheomra leapa cúpla seachtain ó shin. Is amhrán é a d’eascair as an ngrá atá aige do chapaill, ach ní hé sin amháin a tharraing m’aird ina threo ar maidin, ach focail dhóchasacha an leaid é féin, agus é ag labhairt faoin ngrá sin.

Mo ghuí ar maidin? Go raibh todhchaí na tíre i lámha a leithéidí Mark, agus go raibh a spiorad dóchasach beo folláin in aireacha nua na tíre seo. Éistigí le focail an amhráin, agus tuigfidh sibh mo ghuí, a léitheoirí.

Más mian libh cuidiú leis an gcarthanacht 'the Injured Jockeys fund', mar ba mhian le Mark, is féidir é sin a dhéanamh anseo. Is féidir an t-amhrán a íoslódáil anseo.

Saturday, March 5, 2011

Nathanna Cainte

An bhfuil tú ar forbhás, a léitheoir?

Ghéaraigh mo chluasa ar an fón nuair a chuala mé, ón Dómhnallach,  ‘Bhí mé ar forbhás go dtiocfadh scéala.’ Go deimhin, is ‘Bhí mé forabhás go dtiocfadh scéala.’ an rud a thit ar mo chluasa, ach is dóigh liom gur ar forbhás an leagan a scríobhtar.

Pé scéal é, go dtí sin, ní raibh an nath cainte ar forbhás cloiste ná feicthe agam, agus ba ghearr uaim mo cheist ar an Dómhnallach. Dar léi, imní, nó míshochracht de shaghas éigin, a bhí i gceist aici leis an bhfocal, agus í den bharúil gur forbhás an chaoi lena litriú. Agus, ar ndóigh, bhí an ceart aici. Agus an míniú? Sin ceist eile. 

Dar leo anseo, luann na Bráithre Críostaí (lch. 19, GGBC) gur corrach a bheadh an rud a bheadh ar forbhás, rud lena n-aontaíonn teasáras Pota Focal, feictear dom, cé go bhfuil sealadach, soghluaiste, agus baoth scríofa mar mhíniú ann, chomh maith. Dar le WinGléacht, is ionann an rud corrach agus rud a bheadh uneasyunsettled, b’fhéidir.

Seans go mbeadh Dinneen (lch.479) ag aontú leis sin, ar bhealach, mar is ionann an focal forbhás aigesean agus edgeslope. An raibh An Dómhnallach on edge, mar sin, agus í ar forbhás? An mbeadh an duine atá on edge, agus an duine atá uneasyunsettled, sórt imníoch, nó míshocair, meas tú?

Dar le focal.ie, bheadh an caibinéad ar forbhás dá mbeadh sé tipping over, agus thitfeadh sé sin isteach leis an ngluais a roinn Ormondo linn anseo, áit ina bhfuil top heavy mar mhíniú ar an nath cainte ar forbhás, sa scéal An Taoille Tuile, ón leabhar An Braon Broghach (lch. 46), le Máirtín Ó Cadhain (An Gúm):

Chuir sí oiread maolóige le ceachtar den bheirt Loideánach ar an dara cliabh. Murach scuabán den mhaológ seo a bhí ar forbhás ar fhiacail an chléibh agus a thit di, ag teacht amach ciumhais na Cora, ní móide go sciorrfadh Mairéad.”

Coinnígí fúibh iad, a léitheoirí, agus ná bígí ar forbhás, cibé scéal é!

                                       *************                         
Tuilleadh Nathanna Cainte uaim anseo, ar mo sheanbhlag, Mise Áine.  

Gramadach Gaeilge na mBráithre Críostaí (GGBC), agus foclóir Dinneen, le fáil faoi ‘Cuidiú nó Cruinneas Uait’, sna painéil ar thaobh na láimhe deise den dá bhlag, Mise Áine agus anseo, ar Rámhaille.

Friday, March 4, 2011

Gramadach na Gaeilge

Má tá €9.95 le spáráil agat, agus más duine thú, fearacht na mná seo, a bhíonn de shíor ag foghlaim Gaeilge, agus ag seiceáil do chuid gramadaí agus tú ag scríobh, ní airgead amú a bheadh ann, i mo thuairim, dá gcaithfeá an €9.95 thuasluaite ar an leabhrán seo.

Fuair mé mo Quick Guide™Irish Grammar sa phost ó mo neacht arú inné, agus creidim féin go bhfuil sé iontach ar fad. Tá mo neacht iontach, freisin, mar ní dhéanann sí dearmad ar a haintín nuair a éiríonn léi áis chuidiúil mar é seo a aimsiú, bail óna Cé uirthi!

Ar ndóigh, le Gaelchultúr taobh thiar den togra, ní chuireann sé iontas ar bith orm go bhfuil jab maith déanta den leabhrán cuidiúil seo. Tá na príomhghnéithe de ghramadach na Gaeilge ann, le scéim dathanna in úsáid a ligeann don léitheoir theacht ar an eolas atá uaidh go sciobtha.

Mar a deirtear ar shuíomh siopa.ie,

‘Tá na míniúcháin ghramadaí as Béarla agus cuirtear aistriúchán ar fáil de na samplaí Gaeilge ar fad, rud a fhágann gur féidir le foghlaimeoirí ag gach leibhéal cumais an áis seo a úsáid. Tá an bhéim ar an teanga laethúil agus ar fhocail agus ar fhrásaí lárnacha is féidir a úsáid sa Ghaeilge scríofa agus labhartha.

Tá an leabhrán le mo thaobh ó fuair mé é, agus beidh sé liom cibé áit ina mbeidh mise agus mo ríomhaire glúine as seo amach.

Fís na bhFuirseoirí

Giota craic daoibh ar maidin, a léitheoirí, más mian libh í a chloisteáil, ar ndóigh.

Tá eagarthóireacht iontach déanta ag lucht an Eleventh Hour, RTÉ, ar chuid den amhrán Man in the Mirror le Michael Jackson, agus tá an véarsa sin le feiceáil ar YouTube anseo.

Mar a dúirt mé cheana, cá mbeadh muid gan na fuirseoirí!

Thursday, March 3, 2011

Íoschéimniú?

Caithfidh mé a admháil gur tháinig osna nach beag uaim nuair a chuala mé faoin eachtra seo.

Bean a bhí ag tiomáint, an dtuigeann sibh, bean ar ball d'Fhine Gael í, an créatúr.
Mary eile sa Dáil againn, gan í cinnte cá raibh sí ag dul, is dócha. Rud a thuigfeá.

Tá trua agam don bhean bhocht ach, leis an fhírinne a rá, bhí mé i lagracha gáirí tar éis an físeán a fheiceáil, ní mar gheall ar an eachtra a taispeánadh, ach chonaic mé an trácht deisbhéalach a fágadh faoin bhfíseán:

'is this the 'five step plan' being put into action!'

Cá mbeadh muid gan fuirseoirí na tíre, a léitheoirí!

FriochtAnocht

Anocht, ar Ros na Rún, an fear é féin, Stephen Fry, nochta!

Bígí ag breathnú, TG4, 8.30 i.n.

Wednesday, March 2, 2011

Cumarsáid an Ghrá

Tá a fhios agam go bhfuil Lá San Vailintín thart, a léitheoirí, ach ní fhéadfainn gan na ‘chat up lines’ seo a leanas a roinnt libh, ó tharla gur léigh mé iad in Foinse an lae inniu.

Tá siad le fáil istigh san Forlíonadh Speisialta atá acu do Sheachtain na Gaeilge, an dtuigeann sibh, iad mar chuid de na noda éagsúla atá acu, faoin teideal ‘Conas cumarsáid a dhéanamh trí Ghaeilge bhunúsach.’

Seo chugaibh iad:

Gabh mo leithscéal. Is gadaí mé agus tá mé anseo chun do chroí a ghoid!’

‘Dá mbeinn in ann an aibítear a atheagrú, chuirfinn U agus I le chéile.

‘Nílim ach tar éis bogadh anseo. An féidir na treoracha a fháil chuig do theach?’

‘An eachtrán a bhí i d’athair mar níl aon duine eile cosúil leat ar domhan.’

Do bharúil? An n-oibreodh na ‘chat up lines’ sin, meas tú? Nó, an bhfuil ceann níos fearr agat féin?

Oscailteacht agus Trédhearcacht?

An bhfuil a fhios agaibh céard é féin, a léitheoirí, ach bhí mé féin den tuairim, ó bheith ag éisteacht le polaiteoirí éagsúla ar an raidió agus ar an teilifís le blianta anuas, nach raibh cumhacht ar bith acu, i ndáiríre, ach gurb iad na státseirbhísigh atá i gceannas, agus gurb iadsan, na státseirbhísigh stuama, a mholann, a stiúrann, agus a dhéanann cinnte de nach ndéanfaidh na polaiteoirí botúnacha aon cheo as bealach.

Bhuel, ón méid atá cloiste agam ó na meáin le lá nó dhó, agus ón méid atá léite agam ar maidin, táim den bharúil go bhfuil gabhlánacht nach beag ag baint leis an méid a tugadh le tuiscint dom thar na blianta.

Ní hé go bhfuil aon ionadh orm, an dtuigeann sibh, mar thuig mé, le fada, gur dóigh go bhfuil teanga ghabhlánach nó dhó ina suí ag bord na Comh-aireachta, agus gur féidir leo, le cuidiú óna gcomhairleoirí caidrimh phoiblí, gach ní a deir siad a mhúnlú, de réir a n-aidhmeanna, is dócha.

Mar sin féin, nuair a léimwhile Mr McCreevy and Mr Cowen as finance ministers each year brought the Budget recom-mended by the civil servants to their cabinet colleagues, they were overturned in favour of more generous policies.’, cuireann sé iontas orm nach raibh duine nó dhó ag bord na Comh-aireachta nár scread, i sean-ard a gcinn,  ‘Stop!’

Arís is arís eile, tá na scéalta cloiste againn. Ar maidin, cuirim an cheist, cá bhfuil an ‘oscailteacht agus trédhearcacht’ a gealladh dúinn?

Agus cuirim ceist eile, arís, ‘Where were all the good people?’

Tuesday, March 1, 2011

Bainne Cíche nó Uachtar Reoite?

Dá mbeadh rogha agat, cé acu a roghnófá, a léitheoir, bainne cíche nó uachtar reoite?

Bhuel, Dé hAoine seo caite, i Londain,  lainseáladh ‘Baby Gaga’, uachtar reoite déanta as bainne cíche, rud a d’fhág nach mbeadh gá duit an rogha sin a dhéanamh, an dtuigeann tú, ó tharla fáil anois ar an, ahem, péire in éineacht, mar a déarfá. 

Ach, faraor, ahem, géar, bhí daoine ann nár thaitin an smaoineamh seo leo, agus chuala mé ar maidin go bhfuil an t-uachtar reoite, bhuel, go bhfuil sé curtha ar ‘ice’ d’fhéadfá a rá, a fhad is go bhfuil imscrúdú á dhéanamh ar na…ar an…bhuel, ar an táirge, is dócha.